Chính phủ Nhật Bản chính thức giải tán Hạ viện vào lúc 1h chiều (theo giờ Nhật Bản) ngày 21/11/2014, và dự kiến cuộc bầu cử Hạ viện sẽ diễn ra từ ngày 2/12 đến ngày 14/12/2014. Như vậy, Hạ viện được bầu ra vào cuối tháng 12 năm 2012 mới đi được nửa chặng đường trong nhiệm kỳ đến năm 2016.

Thủ tướng Abe giải tán Hạ viện trong bối cảnh chính phủ phải đối mặt với một loạt những thách thức. Hai nữ Bộ trưởng trong chính phủ Abe đã phải từ chức do dính líu đến những rắc rối tài chính. Phe chính trị đối lập có thể sẽ tiếp tục nhằm vào Bộ trưởng Quốc phòng Akinori Eto, Bộ trưởng Nông nghiệp Koya Nishikawa và Bộ trưởng Môi trường Yoshio Mochizuki tại kỳ họp quốc hội năm 2015. Thủ tướng Abe cũng đang phải đương đầu với khó khăn trong việc mở cửa trở lại nhà máy điện hạt nhân Sendai. Cơ quan Quy chế Hạt nhân Nhật Bản (NRA) đã ghi nhận biên bản chính thức của khoảng 1.400 người trên toàn Nhật Bản để phản đối việc cơ quan này cho phép nhà máy điện hạt nhân Sendai hoạt động trở lại. Ngoài ra, người dân Okinawa tiếp tục phản đối việc di dời căn cứ quân sự từ Futenma đến Henoko. Từ năm 1996, Mỹ và Nhật đã thỏa thuận việc di dời căn cứ quân sự này, song người dân địa phương mong muốn đưa căn cứ quân sự này ra khỏi Okinawa.

Về kinh tế, những số liệu do Văn phòng Nội các Nhật Bản công bố cho thấy nền kinh tế của Nhật trong quý 3, tức từ tháng 7 tới tháng 9 năm nay đã giảm. Đây là quý thứ hai liên tiếp, nền kinh tế Nhật Bản giảm xuống. Các quan chức của Văn phòng Nội các cho biết trong quý 3 tổng sản lượng quốc nội (GDP) của Nhật Bản giảm 0,4% so với quý trước đó. Tính ra mức hàng năm là giảm 1,6%.
Như vậy, số liệu GDP mới nhất này giảm so với mức giảm 7,3% tính theo mức hàng năm của quý 2 trước đó, tức từ tháng 4 đến tháng 6. Trong khi đó tiêu dùng cá nhân chỉ tăng có 0,4%. Đầu tư tiền vốn của các công ty giảm 0,2% trong khi đầu tư vào khu vực nhà ở giảm 6,7%. Những số liệu mới nhất này có thể gây khó khăn cho chính phủ của Thủ tướng Abe Shinzo và những chính sách kinh tế của ông, thường được biết đến dưới tên gọi Abenomics.

Các chuyên gia phân tích cho rằng Thủ tướng Abe đang mượn việc bầu cử để ngăn cản các đảng đối lập tiếp tục truy cứu các vụ bê bối về quĩ chính trị của thành viên nội các, đồng thời thông qua việc cơ cấu lại chính quyền nhằm duy trì sức gắn bó trong Đảng. Ngoài ra, tỉ lệ ủng hộ chính quyền Abe vẫn duy trì 40-50%, cao hơn nhiều so với các Đảng đối lập. Nếu tổ chức bầu cử trong năm nay, các đảng đối lập không chuẩn bị kịp trong việc điều chỉnh khu bầu cử và lựa chọn các ứng viên. Mặt khác, trước cuộc bầu cử Chủ tịch đảng Dân chủ Tự do vào tháng 9 năm 2015, chính quyền ông Abe sẽ gặp nhiều khó khăn như việc đánh giá hiệu quả của học thuyết kinh tế Abenomics, đạo luật liên quan đến quyền phòng thủ tập thể,…. Đảng dân chủ tự do LDP từng giành chiến thắng lớn trong cuộc bầu cử Hạ viện năm 2012 và hiện nắm khoảng 60% số ghế. Có ý kiến cho rằng nếu tổ chức tuyển cử bây giờ, LDP có thể mất một vài ghế nhưng không thất bại.

Một số người trong phe đối lập đang chỉ trích việc giải tán Hạ viện, họ nói rằng không có lý do chính đáng để làm điều này. Họ dẫn một điều khoản phụ của luật có liên quan nói rằng, điều kiện kinh tế cần phải được xem xét trong quyết định tăng thuế. Theo điều khoản này, những người chỉ trích nói không cần phải giải tán Hạ viện. Phe đối lập buộc tội ông Abe khi kêu gọi bầu cử để che đậy những thất bại của Abenomics.

Báo chí Pháp có phân tích về việc giải tán Hạ viện của Thủ tướng Shinzo Abe. Họ cho rằng Thủ tướng Nhật Bản giải tán Hạ viện để tạo đà hành động mới. Đầu tháng 11, Thủ tướng Abe còn tuyên bố không giải tán Hạ viện để tổ chức bầu cử trước thời hạn. Nhưng bây giờ ông lại thay đổi đột ngột và đây là quyết định khôn khéo được tính toán kỹ lưỡng. Các phe đối lập không kịp chuẩn bị cho sự thay đổi bất ngờ này.

Trước những diễn biến chính trị này, có thể nhận thấy một khả năng dễ xảy ra là Đảng Dân chủ tự do sẽ giành thắng lợi trong cuộc bầu cử tới đây và sang năm ông Abe tái đắc cử cương vị chủ tịch Đảng này. Và như vậy, Thủ tướng Shinzo Abe sẽ kéo dài thêm thời gian điều hành đất nước cho đến cuối năm 2018.

———————————————

Nguồn:

“Chính phủ Nhật Bản giải tán Hạ viện“, by Phan Cao Nhật Anh, Trung tâm Nghiên cứu Nhật Bản, Viện nghiên cứu Đông Bắc Á, November 21, 2014