Ở bài trước, chúng ta đã tìm hiểu những cách sử dụng hậu tố sau tên người trong tiếng Nhật, tuy nhiên nhiêu đó vẫn chưa đầy đủ. Hôm nay chúng ta sẽ đi sâu hơn vào chủ đề này, cụ thể là tìm hiểu senpai, kohai và sensei quan hệ với nhau như thế nào.

Có thể nói rằng mối quan hệ giữa senpai (先輩) và kohai (後輩) là một trong những tiêu biểu về phân bậc xã hội Nhật Bản. Nếu như thường xuyên theo dõi anime, TV shows, phim ảnh, sách truyện, các bạn hẳn đã bắt gặp rất nhiều lần mối quan hệ này. Đặc biệt đối với học sinh thì cảng cần thiết hiểu rõ về senpai – kohai.

Senpai/Kohai là gì ?

Chữ hán của senpai là 先輩 dịch ra có nghĩa là Tiền bối, là những người đi trước trong một lĩnh vực nào đó (thường là trong học tập và võ thuật).

Còn kohai, 後輩 với nghĩa là Hậu bối, là những người đi sau senpai. Nói cách khác, senpai là những người lớn tuổi hơn (hoặc bằng), có kinh nghiệm hơn kohai. Senpai và Kohai là những người có cùng công việc/ lĩnh vực và có vị trí giống nhau trong xã hội. Tiêu biểu là ở trường học, các học sinh năm nhất mới vào trường sẽ nghiệm nhiên trở thành các kohai, và nhận các anh chị năm 2, năm 3,.. làm senpai của mình.

Mối quan hệ mật thiết giữa senpai và kohai thể hiện ở chỗ, kohai là người dưới, kính trọng và học hỏi kinh nghiệm từ senpai, ngược lại, senpai sẽ là những người dìu dắt, hướng dẫn, chia sẻ và giúp đỡ kohai. Tại Nhật Bản mối quan hệ này biểu hiện rất rõ ở mọi nơi. Ví dụ như khi senpai và kohai cùng đến quán bar, kohai sẽ rót đồ uống cho senpai; hay khi đến nhà hàng thì kohai thường sẽ gọi món giống như senpai của mình.

Mặc dù senpai – kohai thường được bắt gặp trong trường học, nhưng nó còn vươn rộng hơn thế. Những người làm trong cùng một công ty cũng có mối quan hệ kohai – senpai và điều đó rất quan trọng trong hiệu quả của công việc cũng như để thăng tiến. Senpai – Kohai cũng là một trong những yếu tố cơ bản, nền tảng và quan trọng trong võ thuật. Tất cả các môn võ đạo của Nhật Bản đặc biệt đề cao mối quan hệ giữa senpai và kohai. Bởi vì không phải tất cả mọi thứ trong võ thuật ta đều có thể tự lĩnh hội một mình, việc học hỏi kinh nghiệm, lắng nghe những lời khuyên từ senpai là điều cần thiết không chỉ giúp ta trong kĩ thuật mà còn giúp làm tăng sự gắn kết giữa người học với môn võ, cũng như với các đồng môn khác. Mặt khác, senpai cũng có nghĩa vụ phải dìu dắt thế hệ đàn em, cũng chính là hoàn thiện bản thân.

Sensei

Sẽ có nhiều người lầm tưởng rằng senpai có công việc giống như với sensei 先生 (tiên sinh) hay còn gọi là giáo viên. Mặc dù có một vài điểm giống nhau nhưng sensei và senpai khác nhau rất lớn.

Giữa sensei với senpai, khác biệt về tuổi tác và kinh nghiệm là rất rõ ràng, và sensei có vị trí cao hơn senpai trong xã hội. Mối quan hệ của họ với cấp dưới cũng không thân thiết như giữa senpai với kohai. Cách xưng hô giữa sensei, senpai và khai với nhau thể hiện điều này, nếu như senpai và kohai có thể thoải mái nói chuyện một cách thân mật với nhau (ở một chừng mực nào đó ) thì giữa senpai, kohai với sensei, mức độ kính trọng được đẩy lên cao hơn nhiều.

Nếu như đang học tiếng Nhật hoặc đang theo học một môn võ đạo nào đó (như mình là Kendo), bạn cũng có thể đang vừa là kohai và cũng vừa là senpai đó. Cố gắng học hỏi nhiều điều từ senpai của mình, tiến bộ và dìu dắt thế hệ kohai nhé 🙂

---

Nguồn:

“Understanding the Kohai/Senpai System” by Koichi, Tofugu

“Japanese honorifics guide” by Koichi, Tofugu

Japanese Honorifics, Wikipedia