Gần như trong mọi khía cạnh đời sống của người Nhật, từ ngôn ngữ, văn hóa cho đến ẩm thực, công nghệ, các bạn sẽ thấy rất nhiều mức thể hiện sự lịch sự. Thông thường sẽ có 3 mức độ lịch sự (thậm chí nếu phân tích tỉ mỉ thì có đến 9 mức độ khác nhau ). Cách dùng thì tùy vào việc bạn có biết người mình đang nói chuyện cùng không, tuổi của bạn so với họ, mức độ thân thiết, mục đích khi nói của bạn,… và ti tỉ điều nữa mà nhiều khi chính người Nhật cũng không thể lí giải tại sao. Và hôm nay chúng ta đến với các cách nói và thẻ hiện mức độ lịch sự của です.

Điển hình nhất có thể nói đến です (desu)

+ Dạng thông thường (suồng sã) : だ (da)

+ Dạng thông thường lịch sự: です (desu)

+ Dạng kính trọng : でございます (degozaimasu)

+ Dạng khi viết: である (dearu)

+ Khi bạn muốn nói như MỘT SAMURAI: でござる (degozaru)

だ (da): Đây là dạng suồng sã của です (desu). Nó ngắn, dễ nói và được dùng giữa những người đã biết rõ nhau (ví dụ như bạn bè, đồng nghiệp, với anh chị em trong gia đình (và đôi khi là với bố mẹ), với những người nhỏ tuổi hơn). Ý nghĩa của câu không có gì thay đổi khi thay thế với です và bạn sẽ gặp nó rất thường xuyên trong văn nói. Dạng quá khứ của nó là だった. Dạng phủ định là ではない hoặc じゃない

です (desu): Đây là dạng thông thường nhất của です (surprised !). Nếu như bối rối không biết nên dùng cách nói suồng sã hay kính trọng thì đây là lựa chọn hợp lí nhất. Bạn có thể sử dụng cách nói này một cách suôn sẻ với bất cứ ai (trừ phi đó là Hoàng đế 天皇 (tenno), nhưng khi đó bạn chỉ cần trình ra Thẻ ngoại quốc của mình ra, còn được biết đến với cái tên dài ngoằng: Ngoại Quốc Nhân Đăng Lục Chứng Minh Thư ( 外国人登録証明書 gaikokujin touroku shoumeisho) và mong được tha thứ vì dám thất kính. (Gặp Hoàng đế Nhật Bản thì hơi khó nhỉ). Thường thì khi mới gặp ai đó hoặc gặp ai đó cao tuổi hơn, ta dùng です. Đặc biệt khi giao tiếp, phụ nữ Nhật Bản có xu hướng sử dụng  です thay vì dùng だ.

でございます(degozaimasu): Đây là dạng lịch sự nhất của です. Bạn sử dụng でございます trong những tình huống như khi nói trước đám đông, khi trả lời phỏng vấn, khi nói chuyện với khách hàng… bạn cũng có thể nghe thấy nó rất nhiều lần trên những phương tiện công cộng như Máy bay, xe bus hay Tàu điện ngầm (“tsugiwa…tsugiwa KyotoEki…KyotoEki degozaimasu… Nghe quen không? )

である (dearu): Đây là dạng thông thường của です mà chúng ta hay gặp trong văn viết, bạn sẽ nhìn thấy nó rất rất nhiều khi đọc báo hoặc các bài luận trong tiếng Nhật. Không chỉ xuất hiện dưới lối văn viết mà dạng である còn được dùng và đọc trong các bài thuyết trình, phát biểu…

でござる(degozaru): Đó là khi bạn muốn nói chuyện như một Samurai (hoặc như một tên ngốc hoặc thể hiện mình là otaku). Đây là cách nói です của thời phong kiến. Nếu xem phim dã sử của Nhật Bản, thời Samurai tung hoành ngang dọc thì rất có thể bạn sẽ nghe thấy từ này. Tất nhiên, nếu không đóng phim Samurai hoặc không ở Comicket hay Hội chợ Otaku nào đó, thì tốt nhất bạn không nên xài cách này (bị cười cho đó ).

Hãy tập sử dụng các cách nói trên một cách hợp lí trong đời sống giao tiếp tiếng Nhật và bạn sẽ nhanh chóng trở nên quen thôi. Bạn có thể xem thêm trên internet hoặc TV, để xem người ta dùng chúng khi nào, ở đâu, với ai… (Xem phim truyền hình hoặc Anime Slice-of-life là một cách tốt). Hãy luôn nhớ rằng, ” Sử dụng ngôn ngữ mới là học ngôn ngữ” – giao tiếp nhiều sẽ giúp não bộ của bạn hình thành phản xạ, giúp bạn biết khi nào nên dùng だ, khi nào dùng です hay でございます.

Nguồn:

“Ways to say desu” by Koichi, Tofugu, April 6, 2007